Thứ Sáu, ngày 29 tháng 3 năm 2024

Đẩy mạnh tự chủ đại học

Ông Phan Thanh Bình

(Thanhuytphcm.vn) - Sáng 6/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (GDĐH).

Giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDĐH do Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình trình bày cho rằng, việc thông qua Luật GDĐH tại kỳ họp này là cần thiết để tạo hành lang pháp lý một cách kịp thời cho các cơ sở GDĐH phát huy tự chủ, góp phần vào đổi mới, nâng cao chất lượng GDĐH một cách thực chất.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhận thấy việc thành lập các ĐHQG, đại học vùng được thực hiện theo tinh thần Nghị quyết của Đảng. Trên thế giới, mô hình này không phải là mới và cũng đang là xu hướng phát triển nhằm hình thành các hệ thống đại học liên ngành, tạo sức mạnh tổng hợp để giải quyết những nhiệm vụ, yêu cầu mới về phát triển khoa học và công nghệ và cạnh tranh thế giới. Sau hơn 20 năm xây dựng và phát triển, mô hình hai ĐHQG đã ổn định và mang lại kết quả nhất định cả về chuyên môn, khoa học lẫn quản lý, đi đầu trong hệ thống giáo dục đào tạo với việc có mặt trong danh sách 1.000 trường đại học hàng đầu thế giới. “Trên cơ sở kế thừa thực tiễn, bảo đảm giữ ổn định hệ thống, tránh gây xáo trộn không cần thiết, UBTQH đề nghị các đại biểu cho giữ quy định như Dự thảo”, ông Phan Thanh Bình nói.

Về tự chủ đại học, Dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng giải thích rõ khái niệm tự chủ; quy định điều kiện, yêu cầu để được tự chủ; cụ thể hóa các nội dung tự chủ về chuyên môn, tổ chức, nhân sự, tài chính và tài sản; chi tiết hóa nội dung về trách nhiệm giải trình và yêu cầu đặt ra đối với cơ sở GDĐH khi thực hiện tự chủ; quy định rõ khái niệm trách nhiệm giải trình và các nội dung về chất lượng, học phí, kết quả kiểm toán mà nhà trường phải thực hiện công khai, minh bạch với người học, xã hội, cơ quan quản lý và các bên có lợi ích liên quan.

Về cơ cấu tổ chức và quản trị của cơ sở GDĐH, Dự thảo Luật thống nhất gọi cơ quan quản trị ở cả trường công lập và tư thục là Hội đồng trường (HĐT); quy định cụ thể về quyền, trách nhiệm của HĐT, của từng thành viên trong Hội đồng cũng như của Hiệu trưởng; xác định rõ HĐT là tổ chức quản trị còn Hiệu trưởng thực thi quyền quản lý, điều hành hoạt động nhà trường trên cơ sở quy định pháp luật và nghị quyết của Hội đồng. Dự thảo Luật không quy định chi tiết tiêu chuẩn các chức danh Chủ tịch HĐT, Hiệu trưởng mà giao cho trường tự chủ quyết định phù hợp với quy định chung của pháp luật.

UBTVQH cũng cho rằng, đẩy mạnh tự chủ đại học là nội dung quan trọng và là mục tiêu chính của việc sửa đổi Luật lần này. Cùng với việc giao quyền tự chủ cho cơ sở GDĐH thì trách nhiệm quản lý nhà nước có nhiều thay đổi, chuyển từ quản lý sang tạo hành lang pháp lý, giám sát; do đó, việc củng cố vai trò, vị thế và quyền lực của thiết chế HĐT trong trường đại học là cần thiết.

Về phát triển hệ thống đại học tư thục, Dự thảo Luật được chỉnh lý theo hướng làm rõ các khái niệm về trường tư thục, trường tư thục không vì lợi nhuận; quy định Nhà nước có chính sách ưu tiên, khuyến khích phát triển các cơ sở GDĐH tư thục hoạt động không vì lợi nhuận...

Tại phiên thảo luận, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã có ý kiến thảo luận về dự án luật này. Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDĐH là cơ sở để có một nền giáo dục hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu của đất nước và nhân dân.

Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân

Trong đó, cần làm rõ về cơ sở GDĐH công lập do nhà nước là chủ sở hữu, đầu tư và bảo đảm điều kiện hoạt động. Chủ sở hữu rất quan trọng, vì chủ sở hữu là người đề xuất và chấp nhận lập ĐH, là người đầu tư cho ĐH phát triển, nhưng phải là người có quyền quyết định về mặt nhân sự. Chủ sở hữu mà không được quyết định nhân sự thì nhân sự đó sẽ hình thành ĐH theo hướng khác... do đó phải có khái niệm về chủ sở hữu. Trong dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDĐH có đề cập đến chủ sở hữu nhưng không có định nghĩa, đề nghị Ban soạn thảo lưu ý điều này. “Chủ sở hữu là có 4 quyền là: quyền thành lập, quyền đầu tư, quyết định nhân sự và quyền xử lý chế tài đơn vị này khi vi phạm pháp luật. Nếu không làm rõ sẽ thấy ĐH như không có chủ, như thế rất nguy hiểm. Không thể có ĐH vô chủ, mà người chủ phải làm đúng quyền của mình”, Bí thư Thành ủy TPHCM đề nghị điều chỉnh ở Điều 7 dự thảo luật.

Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cũng thảo luận về vấn đề Hội đồng trường (HĐT) của ĐH công lập. Dự thảo nêu HĐT đại học công lập là tổ chức đại diện cho quyền chủ sở hữu của nhà nước. Điều này là chính xác. Nhưng chủ sở hữu Nhà nước là ai, trong dự thảo chưa xác định. Phải xác định ai là cơ quan đại diện chủ sở hữu Nhà nước để họ quản lý, giám sát các trường. Dự thảo chưa có định nghĩa vì thế đề nghị có bổ sung.

Từ vấn đề chủ sở hữu cũng liên quan đến thành viên HĐT. HĐT là tổ chức đại diện cho quyền chủ sở hữu của nhà nước, nên chủ sở hữu phải có một số quyền liên quan đến HĐT. Ví dụ HĐT họp sẽ bầu ra Chủ tịch HĐT và các thành viên, nhưng tất cả những người này về nguyên tắc phải bảo đảm yêu cầu của chủ sở hữu. “Trong dự thảo quy trình này hơi ngược, tức là sau khi HĐT bầu xong xong rồi mới gửi cho Bộ hoặc UBND để duyệt danh sách, tôi cho rằng phải làm ngược lại. Tức trường đề xuất một danh sách các thành viên trong HĐT, mỗi vị trí có thể 2-3 người nhưng chủ sở hữu phải đồng ý nguyên tắc trước, sau đó HĐT bầu trong những người này. HĐT tuy là người có thể người ngoài nhà nước nhưng phải đại diện chủ sở hữu Nhà nước”, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nêu ý kiến. Như vậy, quy trình  thuận phải là danh sách dự kiến HĐT của trường được chủ sở hữu duyệt trước, sau đó HĐT bầu, bầu xong thì chủ sở hữu ra quyết định công nhận, do đó dự thảo luật cần xác định thẩm quyền của chủ sở hữu.

Về vấn đề tự chủ ĐH, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, dự thảo nêu cơ sở GDĐH chịu trách nhiệm giải trình theo quy định, quy định này đúng nhưng chưa đủ. Phải nêu rõ là chịu trách nhiệm trước chủ sở hữu, trước người học, trước xã hội và các cá nhân, cơ quan tổ chức liên quan. Tức là phải rõ trách nhiệm giải trình trước ai, lúc đó mới có cơ chế giám sát từ trong ra ngoài.

Trung Kiên

Ý kiến bạn đọc

refresh
 

Tổng lượt bình luận

Tin khác

Thông báo