Báo cáo một số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, việc quy định về các trường hợp thu hồi đất tại luật là cụ thể hóa quy định tại Điều 54 Hiến pháp năm 2013 về “Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định”. Theo ông Vũ Hồng Thanh, quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất có ưu điểm rõ ràng cho việc áp dụng thực hiện, đồng thời, khống chế các trường hợp thu hồi đất, bảo đảm chỉ thu hồi đất trong các trường hợp luật định, không thu hồi đất tràn lan. Tuy nhiên, quy định theo hướng liệt kê có hạn chế là không dự liệu được những trường hợp thu hồi đất khác để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Về cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng đất trồng lúa, dự thảo luật thiết kế 2 phương án liên quan đến điều kiện cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất trồng (trừ trường hợp thuộc hàng thừa kế). Trong đó, phương án 1 quy định: Trong mọi trường hợp, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng, tặng cho đất trồng lúa đều phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa. Phương án 2 quy định: Khi nhận chuyển nhượng đất trồng lúa quá hạn mức giao đất nông nghiệp theo quy định thì phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa theo quy định. Về vấn đề này, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế nhất trí phương án 1 để bảo đảm quản lý nghiêm ngặt đất trồng lúa, tránh việc trục lợi chính sách nhận chuyển nhượng đất trồng lúa; một số ý kiến tán thành Phương án 2.

Về quyền và nghĩa vụ về sử dụng đất ở của người Việt Nam định cư ở nước ngoài được nhận quyền sử dụng đất ở, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã báo cáo về nội dung này là nội dung chính sách quan trọng của Đảng và Nhà nước, cần nghiên cứu kỹ lưỡng, có đánh giá tác động đầy đủ, có nội dung phản hồi ý kiến Nhân dân thấu đáo, hợp lý, hợp tình và truyền thông thông tin đầy đủ. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế tiếp tục báo cáo UBTVQH đề nghị Chính phủ báo cáo rõ ràng quan điểm của Chính phủ về nội dung này; đồng thời, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, cho ý kiến chỉ đạo.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng quy định về thu hồi đất là vấn đề đặc biệt quan trọng, liên quan trực tiếp tới cuộc sống, sinh kế của nhiều người dân. Dù tán thành hướng tiếp cận như dự thảo quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất, nhưng ông đề nghị tiếp tục rà soát làm rõ từng trường hợp mới được bổ sung so với dự thảo trước đây.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ một lần nữa nhấn mạnh đạo luật có tầm quan trọng đặc biệt, khó, phức tạp, tác động lớn phát triển kinh tế-xã hội an ninh quốc phòng, đối nội, đối ngoại, tác động tực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân, doanh nghiệp. Một số nội dung quan trọng vẫn đang trong quá trình xem xét lựa chọn phương án tối ưu, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội tiếp tục phát huy cách làm từ đầu nhiệm kỳ đến nay, phối hợp chặt chẽ. Bộ Tài nguyên-Môi trường tham ưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, căn cứ thẩm tra sơ bộ để có quan điểm đối với nội dung Ủy ban Kinh tế nêu ra, thảo luận kỹ, lập luận đầy đủ để có dự thảo tốt nhất.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết đến nay, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) còn 13 vấn đề cần xin ý kiến. So với 27 vấn đề được xin ý kiến tại phiên họp trước đó, việc thống nhất được 14 nội dung đã thể hiện nỗ lực của cơ quan soạn thảo và cơ quan tiếp thu, chỉnh lý dự án luật. Khi nào Quốc hội phê duyệt mới có thể khẳng định dự thảo luật đảm bảo chất lượng, do đó, cơ quan soạn thảo sẽ cố gắng đến ngày cuối cùng.

Theo quy trình 3 kỳ họp, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) dự kiến được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 6 tới đây.

Cũng trong chiều 28/9, UBTVQH thảo luận về việc điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết 53/2017/QH14 của Quốc hội về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Trình bày tờ trình điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết 53/2017/QH14, Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Lê Anh Tuấn cho biết có 4 nội dung đề nghị điều chỉnh. Một là điều chỉnh giảm tổng mức đầu tư dự án từ 22.938 tỷ đồng xuống 19.207,504 tỷ đồng (giảm 3.730,496 tỷ đồng so với sơ bộ tổng mức đầu tư 22.938 tỷ đồng tại Nghị quyết số 53/2017/QH14 của Quốc hội và giảm 3.648,496 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư 22.856 tỷ đồng tại Quyết định số 1487/QĐ-TTg ngày 6/11/2018 của Thủ tướng Chính phủ). Hai là điều chỉnh diện tích đất thu hồi là 5.317,35 ha (giảm 82 ha). Ba là điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đến hết năm 2024. Bốn là bổ sung nội dung bố trí tái định cư các hộ dân thuộc 2 tuyến giao thông kết nối T1, T2 vào Khu dân cư, tái định cư Lộc An - Bình Sơn.

 Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế thấy việc xem xét điều chỉnh một số nội dung tại Nghị quyết số 53/2017/QH14 là cần thiết nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý cho các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai thực hiện dự án, nhất là đối với việc điều chỉnh về thời gian thực hiện dự án. Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, điều chỉnh số liệu cho phù hợp, bảo đảm tính chính xác và thống nhất; rà soát nội dung đề xuất trình Quốc hội theo đúng thẩm quyền và quy định pháp luật, vấn đề nào thộc thẩm quyền quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thì Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định. Đồng thời, nhất trí cho rằng, không cần thiết ban hành Nghị quyết riêng để điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết số 53/2017/QH14. Chính phủ cần tiếp tục đánh giá việc điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đến hết năm 2024 có ảnh hưởng như thế nào đến thời gian, lộ trình thực hiện giai đoạn I của dự án nêu tại Nghị quyết 94/2015/QH13 về chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành do Quốc hội ban hành.