Theo Công an TPHCM, khoảng 23 giờ 45 phút, ngày 5/5/2022, Thủy Đoàn II - Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an tuần tra kiểm soát tại khu vực Cồn Ngựa ven biển thuộc địa bàn huyện Cần Giờ, TPHCM phát hiện 12 tàu có lắp thiết bị hút cát có tải trọng từ 591 đến 1793 tấn, nghi vấn hoạt động khai thác cát không phép. Đoàn đã tiến hành lập biên bản, đồng thời kiểm tra 3 sà lan đang neo đậu tại khu vực Ngã ba sông Vàm Tuần thuộc huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.
Sau đó Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an đã bàn giao hồ sơ ban đầu cho Công an TPHCM xử lý theo thẩm quyền. Ngay khi được phân công, PC01 phối hợp Cục Cảnh sát giao thông hoàn tất các thủ tục ban đầu, tập trung triển khai xác minh điều tra làm rõ, nhanh chóng phối hợp Cục Cảnh sát giao thông ghi lời khai đấu tranh với các đối tượng ngay trên các tàu hút cát.
Theo kết quả điều tra ban đầu, PC01 đã khởi tố vụ án, khởi tố 3 bị can về tội "Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên", gồm: Trương Văn Chinh, sinh năm 1985, nơi thường trú xã Phúc Thọ, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng; Trương Văn Thắng, sinh năm 1985, nơi thường trú xã Minh Hòa, Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương và Vũ Ngọc Đại, sinh năm 1976, nơi thường trú xã Lộc Quang, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước.
Nhận thấy tính chất mức độ nghiêm trọng, nguy hiểm của băng nhóm tội phạm gây ra, đã ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên, gây khó khăn cho công tác phòng, chống thiên tai và xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước, PC01 tập trung các biện pháp, kiên quyết điều tra nghiêm, xử lý triệt để tất cả các hành vi, các đối tượng liên quan đến hoạt động phạm tội này.
Kết quả điều tra vụ án, xác định phương thức, thủ đoạn như: Khoảng tháng 2/2022 đến ngày 2/5/2022, Trương Văn Chinh tổ chức, điều hành đường dây khai thác cát trái phép tại khu vực biển Cồn Ngựa, (huyện Cần Giờ) gồm 9 tàu hút có ký hiệu đăng ký tại các tỉnh thành khác nhau như tỉnh Hải Dương, Đồng Nai và TP Hải Phòng. Thông qua, Trương Văn Thắng, đối tượng sửa chữa phương tiện, cung cấp, bán trang thiết bị hoán cải gắn thiết bị khai thác cát trái phép - tìm kiếm, giới thiệu các chủ tàu cho Trương Văn Chinh trực tiếp điều hành đường dây khai thác cát trái phép. Chinh thuê Vũ Ngọc Đại kiểm tra số lượng cát sau khi khai thác được của mỗi tàu và tiêu thụ cát theo chỉ đạo của Chinh.
Để quản lý, điều hành hoạt động khai thác cát trái phép, Trương Văn Chinh lập ra nhóm zalo để trao đổi, chỉ đạo các thuyền trưởng cho tàu đi hút cát; Chinh sẽ ám hiệu việc đi hút cát bằng cách nhắn tin nội dung “đi nhậu”, “tắt đèn” và hôm nào không đi hút cát được sẽ nhắn “nghỉ nhậu”; đồng thời nhắn tin cho Trương Văn Thắng, Vũ Ngọc Đại và một số chủ tàu theo dõi để biết việc đi hút cát hàng ngày của các tàu. Thời gian hoạt động việc khai thác, tiêu thụ cát diễn ra từ 18 giờ đến 4 giờ sáng hôm sau nhằm né tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng.
Kết quả điều tra mở rộng vụ án, PC01 đã tiếp tục khởi tố 24 bị can, gồm: Khởi tố bắt tạm giam 16 đối tượng về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”; về tội "tiêu thụ tài sản do phạm tội mà có".
Đặc biệt, các hành vi sau khi nhóm đối tượng khai thác cát bị Cục Cảnh sát giao thông kiểm tra cũng được Cơ quan Cảnh sát điều tra phát hiện, điều tra xử lý triệt để như hành vi chạy án, nhằm hợp thức hóa cho phương tiện khai thác cát bị tạm giữ, chạy án, rửa tiền. Kết quả điều tra xác định, Bùi Văn Song, Phó Bí thư Thường trực, Chủ tịch HĐND xã Minh Hòa, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương là chồng của bà Trương Thị Minh đã chỉ đạo Phạm Thị Hoa, Phó Chủ tịch UBND xã Minh Hòa ký xác nhận hợp thức hóa các giấy ủy quyền nhằm giúp cho các đối tượng hợp thức hóa hồ sơ xin trả lại tàu hút cát. Kết quả điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra (PC01) đã khởi tố 2 đối tượng: Bùi Văn Song và Phạm Thị Hoa về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Đồng thời, khi các tàu khai thác cát bị phát hiện, kiểm tra, tạm giữ, các đối tượng đã tìm cách nhờ người “chạy án”. Một số đối tượng mặc dù không có thẩm quyền, khả năng giúp cho các đối tượng khai thác cát nhưng vẫn hứa hẹn, thỏa thuận và nhận tiền của các đối tượng phục vụ cho nhu cầu cá nhân. PC01 đã khởi tố bổ sung đối với 2 đối tượng Trương Văn Chinh, Trương Văn Thắng về tội “Đưa hối lộ”; khởi tố bắt tạm giam 1 đối tượng về tội “Môi giới hối lộ”: Bùi Văn Cường, sinh ngày 06/01/1983, nơi thường trú Tổ 5, Thôn Quang Châu, xã Hòa Châu, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng; khởi tố bắt tạm giam Trịnh Văn Hưng, sinh năm 1979, nơi thường trú TDP Đồng Chạ, Thị trấn Phong Sơn, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa, nguyên cán bộ Cục Hậu cần, Bộ Công an về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Tập trung điều tra làm rõ dòng tiền, nguồn tiền thu nhập do hoạt động khai thác lậu mà có; kết quả điều tra đã xác định người thân của 1 số đối tượng có hành vi che giấu nguồn gốc của nguồn thu nhập bất hợp pháp trên. Cơ quan điều tra đã khởi tố 2 đối tượng về tội “Rửa tiền” gồm: Bùi Văn Bản, sinh năm 1990, nơi thường trú xã Minh Hòa, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương; Nguyễn Thị Chăm, sinh năm 1987; nơi thường trú xã Phúc Thọ, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng.