Quyền Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, tình hình nhiễm HIV tại Việt Nam đã giảm. Số ca nhiễm HIV phát hiện mới và tử vong giảm liên tục từ năm 2008 đến nay. Kể từ ca nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện từ năm 1990 tại TPHCM, cho đến nay, trên toàn quốc báo cáo có 212.000 người đang nhiễm HIV và 103.000 người nhiễm HIV đã tử vong.

Tuy nhiên, quyền Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng chỉ ra những tồn tại, bất cập trong các quy định của Luật Phòng, chống HIV/AIDS cần được khắc phục kịp thời.

Theo luật hiện hành, chỉ những người trực tiếp chăm sóc điều trị cho người nhiễm HIV được thông báo kết quả xét nghiệm HIV và chưa có quy định cụ thể ai được quyền tiếp cận thông tin người nhiễm HIV. Điều này khiến nhiều người nhiễm HIV đã biết tình trạng HIV nhưng vẫn làm lây nhiễm HIV cho người khác. Bên cạnh đó, do không tiếp cận được thông tin người nhiễm nên không thể xác định được đối tượng, khu vực lây nhiễm HIV cao để có biện pháp chống HIV/AIDS phù hợp; gây khó khăn trong việc thực hiện các quy định, chính sách bảo hiểm y tế, khám chữa bệnh... Do vậy, dự thảo Luật đã bổ sung nghĩa vụ của người nhiễm HIV phải thông báo tình trạng nhiễm HIV của mình cho người có quan hệ tình dục với họ để phòng ngừa lây nhiễm HIV cho người đó. Điều này góp phần bảo vệ quyền được an toàn của mỗi cá nhân và giảm nguy cơ lây nhiễm HIV từ người nhiễm HIV qua quan hệ tình dục.

Dẫn chứng về tình hình lây nhiễm HIV trong nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam, nhóm vợ, bạn tình của người nhiễm HIV tăng nhanh, trong khi nhóm này khó nhận dạng, khó tiếp cận do kỳ thị, ông Nguyễn Thanh Long cho rằng, cần thay đổi phương pháp tiếp cận bằng cách tìm theo dấu vết, mạng lưới của người nhiễm để tìm kiếm những người có nguy cơ cao nhất lây nhiễm HIV. Điều này chỉ hiệu quả khi biết thông tin của người nhiễm HIV và được quyền tiếp cận họ sớm. Và để thực hiện được, cần bổ sung đối tượng cần thiết được tiếp cận thông tin người nhiễm để phục vụ và bảo vệ quyền lợi cho chính người nhiễm HIV.

Dự luật bổ sung đối tượng được tiếp cận thông tin của người nhiễm HIV bao gồm người đứng đầu, người được giao nhiệm vụ của cơ quan giám sát dịch HIV/AIDS; cơ quan bảo hiểm xã hội khi trực tiếp thực hiện việc giám định, thanh toán, quản lý thông tin khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV; cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khi trực tiếp thực hiện việc thanh toán, quản lý thông tin khám bệnh, chữa bệnh cho người nhiễm HIV.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh, chính sách mở rộng các chủ thể được tiếp cận thông tin của người nhiễm HIV rõ ràng có ảnh hưởng đến quyền bảo mật thông tin của cá nhân người nhiễm HIV. Việc điều chỉnh chính sách này cần hài hòa giữa mục tiêu bảo đảm thực hiện chức năng quản lý nhà nước nhưng cũng cần bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của người bệnh và phù hợp với khuyến nghị của quốc tế.

Quang cảnh phiên làm việc.

Thực tiễn giám sát cho thấy, có một số nhóm đối tượng có thể tiếp cận hoặc biết được thông tin về tình trạng nhiễm HIV của người khác khi thực hiện chức trách công vụ. Ví dụ, trong quá trình lập danh sách người cần hỗ trợ mua bảo hiểm y tế (bao gồm cả người nhiễm HIV); để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, có những đối tượng được phép tiếp cận với hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân, trong đó có thể có thông tin về tình trạng nhiễm HIV của người bệnh…

Đồng chí Nguyễn Thúy Anh đề nghị dự án Luật cần tiếp cận vấn đề này một cách bao quát hơn để quy định phù hợp và bảo đảm việc sửa đổi, bổ sung theo hướng không làm phát sinh các hệ lụy pháp lý bất lợi cho các chủ thể liên quan. Các chủ thể được tiếp cận thông tin về tình trạng nhiễm HIV của người nhiễm HIV có trách nhiệm giữ bí mật thông tin người nhiễm HIV, trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị lưu ý việc đảm bảo nguyên tắc bảo mật thông tin của người nhiễm HIV, vì đây là chủ trương nhất quán từ xưa đến nay.

Tán thành với quy định người nhiễm HIV phải có nghĩa vụ thông tin cho bạn tình việc mình nhiễm HIV, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhận định, cần phải quy định rõ phương thức, thời hạn, cách thức thông báo để có căn cứ xác định một người đã thực hiện nghĩa vụ đó chưa chứ không nên quy định chung chung. Ông cũng đề nghị cần bổ sung quy định cụ thể về trình tự thủ tục tiếp cận thông tin người nhiễm HIV cũng như mục đích sử dụng và trách nhiệm khi để lộ lọt thông tin.