Chưa chuẩn bị được quỹ nhà, đất tái định cư

Phát biểu đề dẫn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Phan Kiều Thanh Hương cho rằng, khi TP thu hồi đất và bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư để thực hiện các dự án thì phải chuẩn bị đủ quỹ nhà ở, đất ở tái định cư. Tuy nhiên, thực tế tại các dự án trên địa bàn TP, do nhu cầu của người bị thu hồi đất đề nghị được bố trí tái định cư tại chỗ hoặc nhu cầu cấp bách phải bàn giao mặt bằng để thi công dự án nhưng chưa chuẩn bị được quỹ nhà, đất tái định cư. Do vậy, để hỗ trợ, tạo điều kiện để người bị thu hồi đất đảm bảo về chỗ ở, ổn định đời sống và sản xuất, UBND TP đã ban hành Quyết định số 10/2020/QĐ-UBND và được điều chỉnh, bổ sung tại Quyết định số 18/2022/QĐ-UBND của UBND TP áp dụng chính sách về hỗ trợ chi phí thuê nhà tạm cư nêu trên nhằm đảm bảo quy định chặt chẽ về đối tượng, thời gian tính hỗ trợ, mức hỗ trợ phù hợp theo từng khu vực và có sự phối hợp các sở, ngành, quận, huyện để triển khai thực hiện kịp thời, nghiêm túc, công khai, minh bạch.

Theo đồng chí Phan Kiều Thanh Hương, việc xây dựng Nghị quyết trình HĐND TP ban hành theo thẩm quyền về chính sách quy định về mức hỗ trợ chi phí thuê nhà ở tạm cư trong thời gian các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất chờ bố trí nhà, đất tái định cư trên địa bàn TP là cần thiết. “Đây nhiệm vụ chi có tính chất đặc thù ở địa phương ngoài các chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu do Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành” - đồng chí Phan Kiều Thanh Hương nhấn mạnh.

Để Nghị quyết ban hành đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất, nhà chờ tái định cư, đồng chí Phan Kiều Thanh Hương mong muốn các đại biểu góp ý dự thảo Nghị quyết quy định về mức hỗ trợ chi phí thuê nhà ở tạm cư trong thời gian các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất chờ bố trí nhà, đất tái định cư trên địa bàn TP.

Bảo đảm hài hòa quyền và lợi ích hợp pháp của người bị thu hồi đất

Báo cáo tại hội nghị, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP Nguyễn Ngọc Thảo cho biết, mục tiêu của chính sách, nhằm tạo điều kiện để người bị thu hồi đất đảm bảo về chỗ ở, ổn định đời sống và sản xuất; Đảm bảo tính khả thi và giải quyết được những khó khăn, tồn tại trong thực tiễn; Bảo đảm hài hòa quyền và lợi ích hợp pháp của người bị thu hồi đất. 

Đồng chí Nguyễn Ngọc Thảo báo cáo tại hội nghị

Về đối tượng, điều kiện để tính hỗ trợ chi phí tạm cư, đồng chí Nguyễn Ngọc Thảo cho biết, các hộ gia đình, cá nhân thuộc diện phải di dời khẩn cấp khỏi chung cư hư hỏng nặng có nguy cơ sụp đổ cao mà không có quỹ nhà ở tạm cư, tái định cư để bố trí. Các trường hợp bị thu hồi đất ở trong khu vực bị ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người mà không có quỹ nhà tạm cư và chưa có quỹ nhà tái định cư để bố trí.

Bên cạnh đó, các trường hợp người bị thu hồi một phần nhà ở nhưng phần cấu trúc còn lại ngoài ranh thu hồi đất được xác định không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật nên phải xây dựng mới nhà ở trên phần diện tích đất còn lại ngoài ranh thu hồi đất của dự án; Trường hợp người bị thu hồi đất ở được bố trí tái định cư tại chỗ hoặc các trường hợp bị thu hồi đất ở và được bố trí tái định cư cần phải bàn giao mặt bằng cấp bách để thực hiện dự án nhưng không có nơi tạm cư.

Ngoài ra, điều kiện để tính hỗ trợ chi phí thuê nhà ở tạm cư là các hộ gia đình, cá nhân có hộ khẩu thường trú, hoặc tạm trú tại vị trí căn nhà bị giải tỏa.

Theo đồng chí Nguyễn Ngọc Thảo, mức hỗ trợ chi phí thuê nhà ở tạm cư được áp dụng theo 4 khu vực. Khu vực 1, gồm: Quận 1, 3, 5. Theo đó, đối với hộ có từ 4 nhân khẩu trở xuống hỗ trợ 8 triệu đồng/hộ/tháng; hộ có từ 5 nhân khẩu trở lên được hỗ trợ 2 triệu đồng/người/tháng, nhưng tổng mức hỗ trợ không quá 24 triệu đồng/hộ/tháng.

Khu vực 2, gồm: Quận 4, 6, 10, 11, Bình Thạnh, Phú Nhuận, Tân Bình, và quận Gò Vấp. Theo đó, đối với hộ có từ 4 nhân khẩu trở xuống hỗ trợ 7 triệu đồng/hộ/tháng; hộ có từ 5 nhân khẩu trở lên được hỗ trợ 1,75 triệu đồng/người/tháng, nhưng tổng mức hỗ trợ không quá 21 triệu đồng/hộ/tháng.

Khu vực 3, gồm: TP Thủ Đức, Quận 7, 8, 12, Bình Tân và Tân Phú. Theo đó, đối với hộ có từ 4 nhân khẩu trở xuống hỗ trợ 6 triệu đồng/hộ/tháng; hộ có từ 5 nhân khẩu trở lên được hỗ trợ 1,5 triệu đồng/người/tháng, nhưng tổng mức hỗ trợ không quá 18 triệu đồng/hộ/tháng.

Riêng khu vực 4, gồm: huyện Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Cần Giờ và Nhà Bè. Theo đó, đối với hộ có từ 4 nhân khẩu trở xuống hỗ trợ 5 triệu đồng/hộ/tháng; hộ có từ 5 nhân khẩu trở lên được hỗ trợ 1,25 triệu  đồng/người/tháng, nhưng tổng mức hỗ trợ không quá 15 triệu đồng/hộ/tháng.

Cần bổ sung đối tượng đang chờ bố trí tái định cư

Tại hội nghị, các đại biểu cho rằng, để xây dựng lại nhà mới ngoài phần diện tích đất đã thu hồi thì hộ gia đình, cá nhân phải được UBND quận, huyện và TP Thủ Đức cấp phép xây dựng. Do đó, cần điều chỉnh, bổ sung quy định về trách nhiệm của các UBND quận, huyện và TP Thủ Đức phải xem xét và hoàn thành việc cấp phép xây dựng lại nhà mới cho người dân cùng lúc với ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của người dân.

Đồng thời, bổ sung quy định về thời gian giải quyết hỗ trợ chi phí tạm cư trong trường hợp hộ gia đình, cá nhân chưa thể tiến hành xây dựng lại nhà ở mới, UBND quận, huyện và TP Thủ Đức chưa giải quyết cấp phép xây dựng lại nhà mới nhưng vẫn yêu cầu các trường hợp này phải tháo dỡ cấu trúc công trình, bàn giao đất đã thu hồi.

Đồng chí Thi Thị Tuyết Nhung phát biểu tại hội nghị

Nguyên Trưởng ban Văn hóa và Xã hội HĐND TP Thi Thị Tuyết Nhung cho rằng mức hỗ trợ rất thấp so với nhu cầu thực tiễn hiện nay. Do vậy, ở mỗi khu vực cần tăng thêm cho mỗi nhân khẩu được hỗ trợ theo quy định.

Góp ý về phương thức chi trả chi phí tạm cư, các đại biểu cho rằng, các  trường hợp chưa xác định được cụ thể thời gian bàn giao căn hộ chung cư hoặc nền đất tái định cư thường là dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư tại vị trí thu hồi đất; dự án đầu tư xây dựng khu tái định cư chưa hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất hoặc đang thực hiện các hạng mục đầu tư xây dựng công trình nhưng có khó khăn, vướng mắc nên chưa thể xác định chính xác thời điểm hoàn thành khu tái định cư để bàn giao căn hộ chung cư hoặc nền đất tái định cư cho người dân có tiêu chuẩn tái định cư. Thời gian chờ bố trí tái định cư phải từ 12 tháng trở lên. Vì vậy, không nên chi trả theo định kỳ 3 tháng hoặc 6 tháng, cần chi trả theo định kỳ 6 tháng hoặc 12 tháng.

Đối với chi phí hỗ trợ được tính vào chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án, các đại biểu cũng cho rằng, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án có trách nhiệm lập, trình phê duyệt và tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án và phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của từng người có đất bị thu hồi đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Do đó, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án phải trình để có sự phê duyệt của UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt nội dung, dự toán hỗ trợ chi phí tạm cư, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án mới có cơ sở thực hiện chi trả hỗ trợ chi phí tạm cư và thanh quyết toán khoản chi phí này.

Bên cạnh đó, cần bổ sung đối tượng đang chờ bố trí tái định cư. Vì đối tượng điều sung chỉnh của Nghị quyết này không chỉ là người dân có đất bị thu hồi mà phải là đang chờ bố trí tái định cư.