Tranh luận về chính sách vùng dành cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số theo đối tượng, theo địa bàn hay đan xen, đại biểu (ĐB) Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) cho rằng điều này vẫn chưa đủ cho các vùng đặc thù như vùng biên giới. Khu vực biên giới đa số là vùng dân tộc thiểu số, một số nơi là vùng đặc biệt khó khăn. Ngoài ra, vùng biên giới còn mang trọng trách là phên dậu của quốc gia, do đó phát triển kinh tế xã hội vùng biên giới có vai trò quan trọng trong bảo vệ vùng biên cương của dân dân tộc. Tuy nhiên, đối với khu vực đặc biệt khó khăn khi hoàn thành xây dựng nông thôn mới thì không còn hưởng các chính sách theo địa bàn. Đây cũng là vấn đề mà các ĐB còn nhiều băn khoăn.

Trả lời, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh đồng tình với quan điểm của ĐB, trong đó hệ thống chính sách thu hút đầu tư vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số phải bao gồm chính sách của Trung ương và chính sách đặc thù của địa phương. Chính sách của Trung ương là cơ sở để địa phương xây dựng chính sách cụ thể hóa vào bối cảnh cụ thể của từng địa phương. Bộ trưởng cũng cho biết, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn nên chưa thể có những chính sách đủ mạnh. Vì vậy, trong thời gian tới, Bộ trưởng mong muốn các địa phương bám sát vào chủ trương của Trung ương để có những chính sách thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào vùng này, để tạo ra công ăn việc làm, tạo ra thu nhập và giải quyết vấn đề lao động tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bộ trưởng cho biết, hiện chúng ta có 25 tỉnh biên giới, đời sống kinh tế - xã hội của người dân tại các xã, huyện vùng biên giới của chúng ta vẫn còn nhiều khó khăn, địa hình xa, hiểm trở, mặc dù Đảng, Nhà nước ta thời gian qua đã có nhiều chính sách hỗ trợ. Cần nhiều chính sách hơn nữa để cải thiện đời sống cho bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cần có những chính sách phù hợp hơn, trong đó quan tâm đầu tư vào cơ sở hạ tầng, tạo sinh kế cho người dân, góp phần gìn giữ biên cương.

Các đại biểu dự phiên chất vấn sáng 6/6

Nhiều ĐB quan tâm và bày tỏ sự sốt ruột về việc Chương trình mục tiêu quốc gia được triển khai chậm chạp, ảnh hưởng quyền lợi thụ hưởng của người dân. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, Quốc hội đã đưa nội dung này vào chương trình giám sát tối cao của Quốc hội, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV vào tháng 10 tới, sau giám sát sẽ báo cáo vấn đề này với Quốc hội.

Trả lời thêm về các vấn đề mà ĐB quan tâm, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng cho rằng, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn chậm, Phó Thủ tướng nhận khuyết điểm trước Quốc hội và bà con đang sống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Phó Thủ tướng cho biết, theo số liệu, tính đến 31/5/2023, phần vốn của năm 2022 cho chương trình này chỉ đạt 58,49% vốn đầu tư phát triển, vốn của năm 2023 chỉ đạt được 17,01% vốn đầu tư phát triển. Trong khi chỉ còn 2,5 năm để thực hiện giai đoạn 1 của dự án này, hơn nữa, nhiều đồng bào dân tộc thiểu số thụ hưởng chương trình này đang sống ở biên cương, phên giậu của đất nước, đang chịu nhiều khó khăn để gìn giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Phó Thủ tướng cũng nêu rõ, có một số vướng mắc chính trong việc triển khai chương trình. Trước hết, số lượng văn bản ban hành rất nhiều, riêng Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được tích hợp từ 118 chính sách, 10 dự án, 22 tiểu dự án, 55 nội dung thành phần, chịu sự quản lý của 23 bộ, ngành trung ương, nên còn nhiều chồng chéo, xung đột. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có công điện số 71; trong khoảng hơn 2 tháng, 18/18 bộ ngành đã có 59 văn bản trả lời, giải quyết được 261/339 thắc mắc của các cơ quan, địa phương. Với các nội dung còn lại, Chính phủ đang chuẩn bị sửa đổi Nghị định 27 liên quan đến chương trình, ban hành, điều chỉnh một số thông tư. Việc sửa đổi Nghị định 27 đang được gấp rút tiến hành, ngay trong ngày 7/6, Chính phủ sẽ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp giải trình báo cáo của Chính phủ, cố gắng ban hành trước ngày 15/6.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết thúc nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực dân tộc

Cũng theo Phó Thủ tướng, thực tế các địa phương không giải ngân được nhiều vốn trung ương, nhưng giải ngân được tỷ lệ lớn vốn đối ứng địa phương, điều đó cho thấy những quy định còn vướng mắc, gây khó khăn, nên khi tháo gỡ ở các quy định này sẽ tạo được tác động tốt. Thời gian tới, Chính phủ sẽ tiếp tục đẩy mạnh tháo gỡ, hoàn thiện cơ sở pháp lý vững chắc để Chương trình được giải ngân đúng theo yêu cầu.

Kết luận nội dung chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực dân tộc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, với đặc thù là một quốc gia có nhiều dân tộc cùng sinh sống, Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định và nhất quán về chính sách dân tộc theo nguyên tắc các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng phát triển. Vấn đề dân tộc và công tác dân tộc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là vấn đề chiến lược cơ bản, lâu dài, cấp bách; là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của hệ thống chính trị.

Chủ tịch Quốc hội ghi nhận Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc, mặc dù lần đầu tiên trả lời chất vấn nhưng đã chuẩn bị tốt nội dung, nắm chắc vấn đề, sâu sát với thực tiễn, tập trung trả lời vào các vấn đề mà ĐB Quốc hội quan tâm, giải trình khá đầy đủ các vấn đề còn bất cập, hạn chế, đề xuất phương hướng nhằm khắc phục những bất cập trong lĩnh vực phụ trách. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng quan tâm để triển khai nhanh Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; giải quyết vấn đề đất ở đất sản xuất cho đồng bào; triển khai chính sách bảo vệ rừng…